Συνιστά πλέον κοινό μυστικό πως το Νetflix δεν ενδιαφέρεται τόσο για την ακριβή απόδοση των ιστορικών γεγονότων, όσο για την εμπορική τους αξιοποίηση στο χώρο του θεάματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σειρά «Vikings» η οποία, αν και συνιστά ένα καλλιτεχνικό και σκηνοθετικό αριστούργημα, αναπαράγει πλήθος ιστορικών ανακριβειών. Ειδικά το «Vikings Valhalla,» το οποίο αναμέναμε με ζήλο οι λάτρεις του είδους, βρίθει ιστορικών ατοπημάτων και ορθοπολιτικών επιλογών. Θεωρώ πως δεν προσφέρεται ούτε για ψυχαγωγία. Τελευταία τάση είναι το καλούμενο «docudrama», ένα είδος ντοκιμαντέρ δηλαδή το οποίο περιέχει και κινηματογραφικές σκηνές κτλ. Είναι μια σύνθεση ταινίας/σειράς με ντοκιμαντέρ, η οποία πραγματικά εντυπωσιάζει. Docudrama λοιπόν αποτελεί και το «Alexander: The making of a God» του Netflix, ωστόσο το αποτέλεσμα δεν δικαιολογεί το σχετικό είδος στο οποίο υποτίθεται ότι ανήκει· οι ιστορικές ανακρίβειες και αποκλίσεις είναι αρκετές και εξόφθαλμες. Από την άλλη το «Αlexander» (2003) του Oliver Stone – που ως ταινία υποτίθεται ότι δεν έχει το προνόμιο να διεκδικεί αξιώσεις ιστορικής ακριβείας – θεωρείται ότι αποδίδει πολύ καλύτερα την ιστορική σκηνοθεσία, την ενδυμασία κτλ.
Παραβλέποντας τις άτοπες σύγχρονες αναγωγές, οι οποίες επιζητούν «με το στανιό» να εργαλειοποιήσουν την ιστορία και να θέσουν ζήτημα σεξουαλικής ταυτότητας μετά από 2.300 έτη εκ του μη όντος (δεν υπάρχει καμία αναφορά αρχαίας πηγής που να αποδεικνύει ερωτική σχέση Αλεξάνδρου – Ηφαιστίωνος, τουλάχιστον όπως επιχειρείται να ερμηνευθεί σήμερα), πάμε να δούμε ενδεικτικά κάποια γνωρίσματα της εν λόγω σειράς:
Πλεονεκτήματα:
- Παρουσιάζεται το αξιόλογο επιστημονικό έργο της αρχαιολόγου Καλλιόπης Λημναίου-Παπακώστα, η οποία πραγματοποιεί σημαντικές ανασκαφές στην Αλεξάνδρεια.
- Η σειρά φαίνεται να σέβεται σε αυτό τον τομέα την ιστορική πραγματικότητα, παρουσιάζοντας τους Μακεδόνες ως ελληνικό φύλλο. Επισημαίνει την ελληνική εθνική συνείδηση που διεπότιζε τους Μακεδόνες, παρά την πολιτιστική τους απομόνωση μέχρι και τον 5ο αιώνα π.Χ., οπότε αρχίζουν οι ζυμώσεις με τα νότια ελληνικά φύλα, κατόπιν πρωτοβουλιών του βασιλέως Αρχελάου κ.α.
- Ο Αλέξανδρος παρουσιάζεται ως συνεχιστής/κληρονόμος μιας μακραίωνης εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Με την απόβασή του στην Μ. Ασία, τονίζoνται οι μεταφυσικές αναζητήσεις του Μακεδόνα, οι οποίες ανάγονται πίσω στον Αχιλλέα και τους Αχαιούς.
- Ο Αλέξανδρος υπεραμύνεται της εθνικής συνειδήσεως, όπως ακριβώς ισχύει ιστορικώς. Μετά την μάχη του Γρανικού εξανίσταται με τους Έλληνες μισθοφόρους των Περσών («Έλληνες να πολεμούν Έλληνες;»)
Μειονεκτήματα:
- Απουσιάζει η ακριβής απεικόνιση της μακεδονικής φάλαγγας και η δράση της σάρισας, στην οποία όφειλαν οι Μακεδόνες τις ολοκληρωτικές τους νίκες.
- Ο Αλέξανδρος προσφωνεί τον Ηφαιστίωνα «Ef» και ο Ηφαιστίων τον Αλέξανδρο «Άlex». Τραγικό για docudrama.
- Έδρα της περσικής κοσμοκρατορίας των Αχαιμενιδών ήταν η Περσέπολις και τα Σούσα, όχι η Βαβυλών, όπως δείχνει η εν λόγω σειρά. Αντιστοίχως υπερτονίζονται τα ανάκτορα των «Αιγών», χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στην Πέλλα.
- Ο στρατηγός Άτταλος δέχεται γράμμα από τον Δημοσθένη και όχι από τον Δαρείο τον Κοδομανό.
- Οι πανοπλίες των Μακεδόνων δεν απηχούν την ιστορική πραγματικότητα· ανήκουν στην σφαίρα της μυθοπλασίας/φαντασίας. Οι μακεδονικές πανοπλίες διέθεταν συγκεκριμένη αισθητική και τεχνοτροπία (βλ. πανοπλίες κλασσικών-ελληνιστικών ετών του Δημήτρη Κατσίκη). Αντιστοίχως η ενδυμασία του Δαρείου του Γ’ του Κοδομανού είναι απαράδεκτη.
Η σειρά λοιπόν θεωρώ πως είναι απλώς διασκεδαστική. Δεν χαρακτηρίζεται επ’ ουδενί ιστορική.
Γεώργιος Σύρος, ιστορικός, συγγραφέας, ερευνητής Ελληνικού Ινστιτούτου Πολιτιστικής Διπλωματίας
