Ξεκίνησαν οι εργασίες ανάπλασης του δυτικού τμήματος του κέντρου του Βόλου. Το έργο θα ολοκληρωθεί στα τέλη του 2025 και θα κοστίσει 3,8 εκατομμύρια ευρώ και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης .
Το έργο αφορά στη βελτίωση της αναπτυξιακής δυναμικής της περιοχής του δυτικού τμήματος του εμπορικού κέντρου του Βόλου με την ενίσχυση της βιώσιμης κινητικότητας και της προσβασιμότητας του δημόσιου χώρου, τον βιοκλιματικό σχεδιασμό των υπαίθριων Κ.Χ., την αναβάθμιση του αστικού εξοπλισμού και τη χρήση «έξυπνων» στοιχείων όπως ηλιακά καθιστικά. Συγκεκριμένα, το έργο περιλαμβάνει τις αναπλάσεις των παρακάτω δημόσιων χώρων :
- των πεζοδρομημένων τμημάτων
– της οδού Ερμού από την οδό Μακρυνίτσης έως την οδό Ελ. Βενιζέλου,
– της οδού Κουταρέλια από Ερμού έως Δημητριάδος,
– της οδού Μεταμορφώσεως από την οδό Δημητριάδος έως την οδό Πλάτωνος
- του KX μπροστά από το Δημοτικό Ωδείο και την Κεντρική Βιβλιοθήκη, μεταξύ 54ου Συντάγματος, Αθ. Διάκου και Δημητριάδος .
- της οδού ήπιας κυκλοφορίας Παύλου Μελά μεταξύ των οδών Δημητριάδος και 28ης Οκτωβρίου (απόφαση 285/2012 του Δ.Σ. του Δήμου Βόλου).
Η περιοχής μελέτης βρίσκεται στο εμπορικό κέντρο της πόλης του Βόλου και διαθέτει ως επί τω πλείστων εμπορικές χρήσεις, γραφεία, μικρές επιχειρήσεις εστίασης και ψυχαγωγίας και κάποιες κατοικίες στους ορόφους των κτιρίων.
Στην οδό ήπιας κυκλοφορίας Παύλου Μελά (από Ερμού έως 28η Οκτωβρίου), βρίσκεται το διατηρητέο κτίριο της πρώην καπνοβιομηχανίας Ματσάγγου, τμήμα της οποίας έχει αποκατασταθεί και στεγάζει το Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και η στοά Ματσάγγου η οποία έχει πεζοδρομηθεί και φιλοξενεί την κεντρική είσοδος στο κτίριο και το κυλικείο της Σχολής. Πρόκειται λοιπόν για ένα πολυσύχναστο δρόμο που είναι ιδιαίτερα αφιλόξενος, χωρίς φύτευση και με ανεπαρκή πεζοδρόμια για την ανεμπόδιστη κίνηση των πεζών.
Ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και πολιτισμικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο πεζόδρομος της Μεταμορφώσεως (από Δημητριάδος έως Πλάτωνος), όπου επικρατούν χρήσεις πολιτισμού και εκπαίδευσης και ετερόκλητες αρχιτεκτονικές κατασκευές που επιχειρούν να συνδέσουν το παρελθόν με το παρόν. Ειδικότερα η Kεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας φιλοξενείται στο διατηρητέο εκλεκτιστικό με νεοκλασικά στοιχεία κτίριο του 1925 της πρώην Τράπεζας Αθηνών, το οποίο αναστηλώθηκε (μετά την καταστροφή του από το σεισμό του 54’) το 2004 σε ένα διαχρονικό δημόσιο κτίριο. Απέναντί του βρίσκεται το νεοκλασικό κτίριο του Δημοτικού Ωδείου Βόλου το οποίο θεμελιώθηκε περίπου το 1885. Από το 1900 λειτούργησε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας και αναστηλώθηκε τη δεκαετία του 80’. Δίπλα στο νεοκλασικό αυτό κτίριο βρίσκεται το πιο σύγχρονο κτίριο του Κέντρου Τέχνης Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο το οποίο στεγάζει το Μουσείο Αλέκου Κ.Δάμτσα και εκθεσιακούς του χώρους με περιοδικές εκθέσεις εικαστικών και επιλογή έργων της Δημοτικής Συλλογής.
Γενικά, οι παραπάνω δημόσιοι χώροι χαρακτηρίζονται από έλλειψη αστικής άνεσης η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις δυνατότητες που διαθέτουν για την πόλη. Ειδικότερα οι πεζόδρομοι της Ερμού και της Μεταμορφώσεως διαθέτουν ελάχιστες ανέσεις και ελλιπή αναγνωσιμότητα και ιεραρχία, λόγω των διαδοχικών και αποσπασματικών έργων που έχουν φθείρει τη συνοχή των επικαλύψεών τους.
Στόχος της μελέτης είναι η βελτίωση των παραπάνω αστικών χώρων με σεβασμό στο υπάρχον. Σκοπός της αρχιτεκτονικής πρότασης είναι «να κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να ζουν στην πυκνή πόλη». Επαναπροσδιορίζεται λοιπόν το νόημα τους για την πόλη και μεταμορφώνονται από απλούς εμπορικούς χώρους διέλευσης σε χώρους φιλικούς που προδιαθέτουν την ανάγκη για την οικειοποίησή τους.
Σημαντικό ρόλο στην αστική αναβάθμιση της περιοχής αυτής του κέντρου της πόλης έχει το έργο ανάπλασης της Πλατείας Πανεπιστημίου η οποία γειτνιάζει με το δίκτυο των δημόσιων χώρων της παρούσας μελέτης. Η ανάπλαση της πλατείας έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης του ΠΕΠ Θεσσαλίας 2014-2020 και το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη. Σύμφωνα με την ομάδα μελέτης η αρχιτεκτονική πρόταση της πλατείας επιδιώκει τη δημιουργία ενός ευέλικτου και ελεύθερου χώρου «σαν ένα μικρό ξέφωτο στην πυκνή πόλη». Ο σχεδιασμός της βασίστηκε στον οργανωτικό μηχανισμό που προσφέρει η «λογική της ύφανσης» με σκοπό να ενσωματώσει τα επιμέρους στοιχεία και τα διαφορετικά υλικά σε μια γενική «πλοκή». Έτσι, η επιφάνεια της πλατείας προκύπτει από «ανισοπαχείς λωρίδες διαφορετικών υλικών» που αναπτύσσονται κάθετα στον μεγάλο άξονα της πλατείας. Αυτές οι λωρίδες «δένονται μεταξύ τους με λεπτά γραμμικά στοιχεία τα οποία αναλαμβάνουν έναν ρόλο παρόμοιο με των νημάτων που συγκρατούν τις υφασμάτινες λωρίδες σε μια κουρελού». Στο «υφαντό» που προκύπτει συμπεριλαμβάνονται και οι φυτεμένες επιφάνειες που αποτελούν περίπου το 50% της πλατείας. Πρόκειται για ένα νέο φυσικό κήπο που συμμετέχει στη βιοποικιλότητα και στην αστική φρεσκάδα στην καρδιά της πόλης.
Η νέα αρχιτεκτονική πρόταση διαμόρφωσης των δημόσιων χώρων της Ερμού, της Μεταμορφώσεως μαζί με τον ΚΧ μπροστά από το Ωδείο και την Βιβλιοθήκη, της Κουταρέλια και της Παύλου Μελά, επιδιώκει την ενοποίηση τους με την Πλατεία. Δημιουργείται ένα κοινό πίσω-πλάνο (φόντο) με την ομοιομορφία των υλικών και των χρωμάτων, το οποίο διαταράσσεται από την εναλλαγή των δραστηριοτήτων των υπαίθριων χώρων των καταστημάτων με τους συλλογικούς χώρους προς κοινή χρήση. Αυτή η σχέση πίσω-πλάνου/συμβάντων ευνοεί τη δημιουργία ποικίλων ατμοσφαιρών ανταλλαγής και γαλήνης, σύμφωνα με τις επιθυμίες, τις περιόδους της ημέρας, τις εποχές του χρόνου και τις τοπικές ιδιαιτερότητες.
Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Ο δρόμος – κήπος
Ο «δρόμος –κήπος» ενσωματώνεται στο υπάρχον, είναι ευέλικτος, αφήνει την πόλη να αναπνεύσει, σέβεται την υπάρχουσα φύτευση και προσφέρει νέους πράσινους χώρους με αστικό εξοπλισμό που «παίζει» με τις λωρίδες, παίρνει διαφορετικές μορφές και διαθέτει αισθητική συνοχή.
Oι λωρίδες από χυτό υλικό διαταράσσονται από την παρουσία και την δυναμική διάφορων χρήσεων και συμβάντων όπως βλάστηση, χώροι συγκέντρωσης, στάσης κ.λπ.. Εκατέρωθεν αυτών διατηρούνται οι διαδρομές – χώροι διέλευσης και εξυπηρέτησης των καταστημάτων – με τις χονδρόπλακες προέλευσης Πηλίου και πλάκες γκρίζου μαρμάρου. Τα υφιστάμενα υλικά που είναι σε καλή κατάσταση, όπως οι μεγάλες ορθογωνισμένες χονδρόπλακες, οι μαρμαρόπλακες πάχους 5εκ., αντί να πεταχτούν, αποξηλώνονται με προσοχή, καθαρίζονται με υδροβολή και επαναχρησιμοποιούνται συμβάλλοντας στην οικολογία.
Στην οδό Μεταμορφώσεως αλλάζει η «ύφανση» και από την καθημερινή κουρελού δημιουργείται ένα πιο «εκλεπτισμένο υφαντό» από λεπτές μαρμάρινες λωρίδες, οι οποίες πλέκονται με τις χονδρόπλακες Πηλίου και τα παρτέρια φύτευσης, δημιουργώντας μία αίσθησης ρευστότητας ορίων και υφών.
Φωτορεαλιστική απεικόνιση της πρότασης για τη διαμόρφωση της οδού Μεταμορφώσεως
Η φύτευση επιδιώκει την εξασφάλιση ενός υπόβαθρου ανθεκτικού στη χρήση και στις περιβαλλοντικές συνθήκες. Διατηρούνται τα υπάρχοντα δέντρα (Κωνοφόρα όπως Λιπόκενδρος, κ.α.) και ενισχύονται με τη φύτευση νέων. Επιλέγονται ανθεκτικά εδαφοκαλυπτικά είδη θάμνων που χρειάζονται λιγοστή φροντίδα, συντήρηση και νερό.
Η οδός ήπιας κυκλοφορίας Παύλου Μελά
Για τη διαμόρφωση της οδού Παύλου Μελά σε ήπιας κυκλοφορίας, από την Ερμού έως την 28ης Οκτωβρίου, το οδόστρωμα είναι συνεπίπεδο με τα πεζοδρόμια και μειώνεται το καθαρό πλάτος του στα 3,50m με σκοπό τη μείωση της ταχύτητας, τη δια πλάτυνση των πεζοδρομίων για τη διευκόλυνση της κίνησης των πεζών και τη φύτευση νέων δέντρων. Δημιουργείται μία ζώνη φύτευσης με νέα δέντρα (όπως μανόλιες) από την πλευρά των καταστημάτων όπου το πεζοδρόμιο έχει μεγαλύτερο πλάτος. Κατά μήκος της κίνησης των πεζών και στο όριο του κρασπέδου τοποθετούνται μεταλλικά προστατευτικά κολωνάκια χρώματος γκρι (ιδίου με αυτό των ιστών), σύμφωνα με τα σχέδια της μελέτης. Στο τμήμα της Π. Μελά από Δημητριάδος έως Ερμού το οδόστρωμα είναι 5μ διότι διατηρείται η πιάτσα ταξί, και διαχωρίζεται από τα πεζοδρόμια με κράσπεδο 15εκ. ύψους. Το νέο οδόστρωμα είναι από κυβόλιθο φυσικών λίθων και τα πεζοδρόμια από τσιμεντόπλακες τύπου γρανίτη.
Τα υλικά
Τα υλικά επιλέγονται με σκοπό την ευκολία εφαρμογής και την ευελιξία των υφών και των χρωμάτων. Αναλυτικότερα, οι εργασίες και τα υλικά που προβλέπονται είναι τα εξής:
Το χυτό βοτσαλωτό δάπεδο
Κατασκευή στρώσεων βοτσαλωτού χυτού δαπέδου από σκυρόδεμα επεξεργασμένο με όψη άτριφτου μωσαϊκού, από ψηφίδες βοτσάλου, μεγέθους 5 έως 8 mm. Η διάστρωση γίνεται επάνω σε βάση από ελαφρώς οπλισμένο σκυρόδεμα πάχους 15cm, αφού προηγηθεί προετοιμασία της επιφανείας, όπως ξέπλυμα με νερό υπό πίεση, καθαρισμός, διαβροχή και αστάρωμα. Η επιφάνεια μετά την διάστρωση του μείγματος ψεκάζεται ομοιόμορφα με τον ειδικό αδρανοποιητή, στη συνέχεια ξεπλένεται με νερό υπό πίεση για την αποκάλυψη των αδρανών και τέλος, αφού στεγνώσει, εφαρμόζεται το ειδικό σφραγιστικό υλικό, για την στεγανοποίηση του δαπέδου. Θα πρέπει να δημιουργηθούν αρμοί τόσο στο χυτό δάπεδο όσο και στο υπόστρωμα, στο ίδιο ακριβώς σημείο. Όπου το χυτό δάπεδο συναντά παρτέρια πρασίνου μεσολαβεί συνεπίπεδο κράσπεδο σκυροδέματος πλάτους 10 cm.
Η επίστρωση με χονδρόπλακες προέλευσης Πηλίου και πλάκες γκρίζου μαρμάρου
Επιστρώσεις δαπέδων με χονδρόπλακες πάχους τουλάχιστον 4 cm., προελεύσεως Πηλίου, ορθογωνικού ή τραπεζοειδούς σχήματος, κυμαινόμενου μεγέθους και επιφάνειας άνω των 0,4 m2. Οι πλάκες τοποθετούνται σε σειρά, με τον μεγάλο άξονα κάθετα στον άξονα σειράς, με αρμούς πλάτους 2 cm έως 10 cm περίπου. Η τοποθέτηση τους θα γίνει με τσιμεντοκονίαμα πάνω σε βάση από ελαφρώς οπλισμένο σκυρόδεμα, πάχους 15 cm, ενώ η σφράγιση των αρμών θα γίνεται με λεπτόρρευστο τσιμεντοκονίαμα με κοσκινισμένη άμμο Λαρίσης. Θα παρεμβάλλονται πλάκες γκρίζου μαρμάρου πάχους 5 cm., ορθογωνικού ή τραπεζοειδούς σχήματος, επιφάνειας άνω των 0,4m2, καθ’ υπόδειξη της επίβλεψης, σε ποσοστό περίπου 20% της συνολικής επιφάνειας. Η ορατή επιφάνεια του γκρίζου μαρμάρου θα είναι αγυάλιστη και θα δεχτεί ήπια εκτράχυνση από χειροποίητη (όχι βιομηχανική) σμίλευση με διάσπαρτα χτυπήματα από βελόνι ή οδοντωτό καλέμι.
Οι αρμοί από μάρμαρο
Αρμοί από φιλέτα λευκού μαρμάρου κυμαινόμενου μήκους, πάχους 5cm και 15 cm πλάτους. Αποτελούνται από ίσα τεμάχια ελάχιστης διάστασης 0,80cm και τοποθετούνται με χρήση τσιμεντοκονίας πάνω στη βάση από ελαφρώς οπλισμένο σκυρόδεμα, με αρμούς έως 2mm, ώστε να δίνουν την εντύπωση ενιαίου τεμαχίου. Η ορατή τους επιφάνεια θα δεχτεί επεξεργασία αντιολισθητικής επιφάνειας τύπου «χτυπητό».
Το παγκάκι από επεξεργασμένο σκυρόδεμα και μαρμάρινο κάθισμα
Κατασκευή χυτού πάγκου από οπλισμένο σκυρόδεμα πελεκητής όψης, κυμαινόμενου μήκους, πλάτους 0,35 m και ύψους 0,30 m και καθιστική επιφάνεια από πλάκες γυαλισμένου λευκού ή ημίλευκου μαρμάρου πλάτους 0,45 m και ύψους 0,10 m. Στην εξωτερική περίμετρο της οριζόντιας επιφάνειας της βάσης θα δημιουργηθεί σκοτία 2 επί 2 cm. Η μαρμάρινη πλάκα θα αποτελείται από ίσα τεμάχια τουλάχιστον 0,50 m μήκους, απολύτως συναρμοσμένα ώστε να δίνουν την εντύπωση ενιαίου τεμαχίου. Οι περιμετρικές ακμές της επάνω πλευράς του μαρμάρινου καθίσματος θα πρέπει να στρογγυλευτούν με ακτίνα του τεταρτοκύκλιου έως 5 mm (βλ. λεπτομέρεια) .Επιπλέον θα τοποθετηθούν 3 έξυπνα ηλιακά παγκάκια με ενσωματωμένο Wi-FI και θύρες USB για φόρτιση κινητών τηλεφώνων στις θέσεις που υποδεικνύονται στα σχέδια.
Η επίστρωση με κυβόλιθους
Επίστρωση με κυβόλιθους από φυσικούς λίθους προέλευσης Πηλίου, διαστάσεων: 10x5x20εκ: με κολυμβητή τοποθέτηση, πάνω στην υποδομή από σκυρόδεμα. Κάθε στοιχείο εφαρμόζεται επί νωπού συγκολλητικού τσιμεντοκονιάματος με ελαφρά δόνηση του στοιχείου. Κάθε σειρά επίστρωσης στοιχείων πιέζεται να ισοπεδωθεί με τη βοήθεια μιας σανίδας εφοδιασμένης με αλφάδι. Μεταξύ των στοιχείων αφήνονται αρμοί σταθερού πλάτους 10 mm οι οποίοι πληρούνται με κονίαμα των 450kg τσιμέντου.
Η πλακόστρωση των πεζοδρομίων
Πλακόστρωση πεζοδρομίων με πλάκες τύπου γρανίτη ορθογωνισμένες, πάχους 3 εκ., διαστάσεων 0,40×0,40μ, οι οποίες στερεώνονται με τσιμεντοκονίαμα πάνω στην υποδομή από σκυρόδεμα, με αρμούς μέσου πάχους 2 εκ. οι οποίοι πληρούνται με τσιμεντοκονίαμα των 450 kg.
Δίκτυο ηλεκτροφωτισμού
Η τεχνική περιγραφή αφορά τον ηλεκτροφωτισμό των πεζοδρόμων Ερμού από την οδό Ξενοφώντος έως την οδό Ελ. Βενιζέλου και Μεταμορφώσεως από την οδό Δημητριάδος έως την οδό Πλάτωνος, σε συνδυασμό με το μικρό αμφιθέατρο, και την οδό Παύλου Μελά από την Δημητριάδος έως την 28η Οκτωβρίου που θα διαμορφωθεί σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας.
Επί των πεζόδρομων της Ερμού, της Μεταμορφώσεως και της Δημητριάδος προτείνεται η αποξήλωση του υπάρχοντος δικτύου ηλεκτροφωτισμού (καλώδια, φρεάτια, ιστοί και πίλαρ) και η κατασκευή νέου δικτύου ώστε να ανταποκρίνεται στις αρχές του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού των εν λόγω χώρου. Τα υπάρχοντα φωτιστικά σώματα θα αποξηλωθούν και θα επανατοποθετηθούν στις νέες θέσεις, λόγω του ότι αντικαταστάθηκαν πρόσφατα από τις υπηρεσίες του Δήμου Βόλου και ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας (φωτιστικά σώματα LED). Διατηρείται ο φωτισμός της οδού Παύλου Μελά (από την Ερμού έως την 28η Οκτωβρίου) με τα αναρτημένα φωτιστικά από τις παρακείμενες κατοικίες, λόγω του ότι και αυτά αντικαταστάθηκαν πρόσφατα από τις υπηρεσίες του Δήμου Βόλου (φωτιστικά σώματα LED). Το υπόλοιπο τμήμα της οδού (από την Ερμού έως τη Δημητριάδος) καλύπτεται από τον φωτισμό των φωτιστικών σωμάτων που θα εγκατασταθούν στα πλαίσια του έργου της διαμόρφωσης της πλατείας Πανεπιστημίου που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η εγκατάσταση του ηλεκτροφωτισμού θα γίνει σύμφωνα με τις ΕΤΕΠ 1501-05-07-01-00 (υποδομή οδοφωτισμού) και 1501-05-07-02-00 (ιστοί οδοφωτισμού), τους ισχύοντες κανονισμούς ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων, τα σχέδια, τις τεχνικές προδιαγραφές και τα άρθρα της μελέτης.
Τέλος. θα κατασκευασθεί δίκτυο ομβρίων εκατέρωθεν των οδών ώστε να οδηγούνται τυα όμβρια και οι υδρορρόες των κτιρίων στο υπάρχον δίκτυο ομβρίων της πόλης.
Δείτε εικόνες:
